Belgian Hydrogen Council & WaterstofNet

Stefan Van Laer, Manager Policy & International Relations bij WaterstofNet/Belgian Hydrogen Council

WaterstofNet – een organisatie die de Waterstof Industrie Cluster (WIC) aanstuurt en die mee aan de wieg gestaan heeft van de Belgian Hydrogen Council (BHC) – is het Vlaamse kennis- en samenwerkingsplatform rond waterstof. Naderhand werd ook de overkoepelende BHC opgericht, die vooral de strategische rol van België op het vlak van waterstof in de kijker wil zetten.

“WaterstofNet lanceert en coördineert projecten rond waterstof”, verduidelijkt Stefan Van Laer. “Zo hebben we geholpen bij de ingebruikname van de eerste waterstoftruck en de eerste waterstofbus in Vlaanderen. En we hebben ook mee aan de wieg gestaan van het eerste waterstoftankstation in de Benelux.”

“Daarnaast zijn we een kennisplatform en voeren we studies uit. In dat kader hebben we ook in kaart gebracht hoe groot de vraag naar waterstof in de Benelux zal zijn tegen 2030 en 2050. En via het Hydrogen Academy programma geven we onze leden en externe partijen opleidingen rond waterstof.” 

Onafhankelijk kennisplatform

“We werken ook volop samen met de verschillende overheden (EU, Belgisch, Vlaams en Waals), die ons als een onafhankelijk kennisplatform rond waterstof beschouwen. Zo hebben we meegeschreven aan de waterstofvisie van de Vlaamse Overheid.” 

“Maar anderzijds staan we uiteraard ook onze leden bij als die bepaalde vragen hebben voor de overheid of met bepaalde uitdagingen kampen, bijvoorbeeld rond het toekennen van omgevingsvergunningen.”

“In 2016 hebben we de Waterstof Industrie Cluster (WIC) opgericht. Initieel ging het om 20 bedrijven maar intussen telt de WIC al 180 leden, wat duidelijk aantoont dat de interesse in waterstof de laatste jaren sterk gestegen is.”

Belgian Hydrogen Council

“De doelstelling van de BHC bestaat er in de eerste plaats uit om de Belgische waterstofindustrie in de kijker te zetten. En dat is nodig ook, want we zijn vaak nogal bescheiden, terwijl we – ook internationaal – heel wat te bieden hebben.” 

“De BHC treedt ook op als woordvoerder voor het Belgische waterstofecosysteem en adviseert onze beleidsmakers over de uitrol van regionale en federale waterstofstrategieën. Daarnaast speelt de BHC een actieve rol bij het verbinden
van industriële waterstofecosystemen in België en met onze buurlanden.”

Renewable Energy Directive III 

“We zijn lid van Hydrogen Europe en hebben langs die weg contacten met onze buurlanden rond EU-beleidsaangelegenheden, zoals de Renewable Energy Directive III. Deze legt de lidstaten de verplichting op om te zorgen dat tegen 2030 minstens 42% van de waterstof voor industriële toepassingen van hernieuwbare origine is.”

“Dat is op zich al aardig ambitieus, maar daar komt bij dat de definitie van ‘hernieuwbaar’ strikt wordt gehanteerd. Het gaat uitsluitend om waterstof die door middel van elektrolyse wordt geproduceerd op basis van hernieuwbare energie. Er kan met andere woorden enkel waterstof geproduceerd worden op momenten dat er hernieuwbare energie – wind of zon – beschikbaar is. Dit alles zorgt voor een flinke uitdaging voor de concurrentiekracht van onze industrie.”

Nieuwe waterstofgebruikers

“Vandaag gebruikt de petrochemische cluster in Antwerpen – wereldwijde de tweede grootste, na Houston in de VS – al 400 kiloton waterstof per jaar. Maar er komen ook nieuwe gebruikers bij.”

“Zo maakt de staalsector in België vandaag gebruik van cokes als grondstof om ijzererts om te vormen tot vloeibaar ijzer. Maar op termijn willen ze hun productieproces aanpassen en de cokes vervangen door waterstof. En daarnaast hebben we natuurlijk ook volop waterstof nodig voor vrachtwagens en voor de scheepvaart.”

Hernieuwbare elektriciteit in de EU

“We hebben in België nood aan competitieve ondersteuningsmechanismes – zoals dat ook al in onze buurlanden gebeurt – om de prijskloof tussen niet-hernieuwbare en hernieuwbare waterstof te helpen overbruggen. Zo kan België zijn grote industriële basis behouden en tegelijk ook vooruitstrevende waterstofproductieprojecten blijven aantrekken en ontwikkelen. Daarbij is het belangrijk dat we een gelijk speelveld creëren ten opzichte van onze buurlanden en dat we ook rekening houden met de kosten voor hernieuwbare elektriciteit tussen de EU-landen onderling.”

“We zien liefst een aanpak via EU-fondsen die evenredig verdeeld worden over de verschillende lidstaten. Daarnaast moet er ook nationaal budget vrijkomen voor waterstof. Zo’n budget is er wel al in Duitsland en in Nederland, en sinds kort ook in Frankrijk.” 

Waterstof tanken binnen de 15 km

In België kan met een 30-tal strategisch geplaatste stations een dekkend netwerk worden uitgebouwd, waarbij niemand meer dan 15 km moet rijden om waterstof te tanken. 

Volgens de AFIR-richtlijn (Alternative Fuels Infrastructure Regulation) van de EU moet de Belgische overheid minimaal 15 waterstofstations voorzien, wat betekent dat er op vandaag – er zijn er al acht – nog zeven moeten bijgebouwd worden.

“Maar het zou natuurlijk veel beter zijn als we over 30 stations kunnen beschikken waar waterstof kan getankt worden”, stelt Stefan. “Aangezien er binnenkort heel wat concessies van tankstations bij snelwegen moeten vernieuwd worden, zou de overheid de uitbaters kunnen verplichten om eerst de nodige laad- en waterstofinfastructuur te voorzien vooraleer de concessie verlengd kan worden. Dan komen die 30 stations al snel binnen bereik.”

Hernieuwbare waterstof: importeren of niet?

“In België is er weinig capaciteit beschikbaar voor hernieuwbare energie – en dus ook voor de productie van hernieuwbare waterstof –, wat betekent dat we het merendeel van onze waterstof zullen moeten importeren.”

“Toch is het verstandig om ook een bepaalde hoeveelheid hernieuwbare waterstof zelf te produceren. Enerzijds om onze technologische projecten rond waterstof te kunnen demonstreren en anderzijds om onbalans op het elektriciteitsnet te helpen voorkomen.” 

“We gebruiken meer en meer hernieuwbare energie – zon en wind –, maar gezien het onregelmatige karakter daarvan staat ons elektriciteitsnet voor een flinke uitdaging. Dat komt omdat er op elk moment precies evenveel stroom op het net moet gezet worden als er verbruikt wordt. Dus als de zon onverwacht door de wolken breekt of wanneer er plots meer wind opsteekt, moet die extra stroom ook meteen kunnen verbruikt worden. En dat kan door deze om te zetten in hernieuwbare waterstof. Zo blijft het net beter in balans en kunnen we voorkomen dat er hernieuwbare energie verspild wordt.”

“Maar we hebben ook lokale waterstofproductie nodig om onze technologische expertise op dat vlak te kunnen demonstreren. Dat zag je eerder ook al bij onze offshore windmolens. Daar zijn we vandaag wereldwijd voor bekend, maar dat is alleen gelukt omdat we eerst onze eigen windmolens hebben gebouwd in de Noordzee. Zo hebben we onze technologische expertise kunnen demonstreren en hebben we die vervolgens wereldwijd kunnen uitrollen. Als we hetzelfde willen bereiken met waterstoftechnologie, moeten we ook zelf waterstof produceren. Want als we onze technologie niet kunnen demonstreren, is het veel moeilijker om ernstig te worden genomen door kandidaat-kopers.”