“Waterstof is één van de beste en meest duurzame oplossingen voor langere en zwaardere transporten per binnenschip”

RH2INE netwerk faciliteert emissieloze binnenscheepvaart

Jeannette Baljeu is een Nederlandse politica van de VVD (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie). Ze is lid van het college van Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland en staat mee in voor het dagelijks bestuur van de provincie. Haar portefeuille omvat onder meer de transitie van haven en industrie. En ze heeft mee aan de wieg gestaan van het RH2INE netwerk.

De provincie Zuid-Holland staat bekend om haar ambitieuze decarbonisatie roadmap. “Naast de maatregelen die ons landelijk worden opgelegd, kijken wij inderdaad ook naar bijkomende ingrepen”, verduidelijkt Jeannette Baljeu. “Zo streven we ernaar om de CO₂-emissies van het Rotterdamse havengebied zoveel mogelijk af te bouwen.”

In het verlengde daarvan krijgt ook de binnenscheepvaart de nodige aandacht. “Het RH2INE netwerk (Rhine Hydrogen Integration Network of Excellence) werd opgericht vanuit het idee om waterstof in te zetten om de binnenscheepvaart op Europese transportroutes te decarboniseren. Daarnaast kijken we met het ZES (Zero Emission Shipping) project of we voor de kortere afstanden ook kunnen inzetten op elektrisch varen met accu’s.”

Familiebedrijven

“Als je de binnenscheepvaart in onze contreien wil decarboniseren, loop je tegen de uitdaging aan dat het merendeel van de binnenvaartschepen in handen is van families en van kleinschalige bedrijven. Meestal heeft zo’n bedrijf niet meer dan één schip in bezit. Daarom is het niet eenvoudig om op een georganiseerde manier te decarboniseren en om daarvoor steun te vragen in Europa. RH2INE brengt al die bedrijven, groot en klein, bij elkaar en creëert synergiën op het snijvlak van infrastructuur en hernieuwbare energie, binnen de sector en met andere ketenpartijen.”

Het primaire doel van het RH2INE netwerk bestaat eruit om de binnenscheepvaart te helpen bij de transitie naar emissieloos varen, wat een onderdeel moet worden van een volledig nieuwe waterstofeconomie. “In eerste instantie ging het over het verkeer op de Rijn tussen Rotterdam en Noordrijn-Westfalen in Duitsland. Maar inmiddels zijn ook Amsterdam, Antwerpen en Viadonau (Oostenrijk) aangesloten. En daar zijn we best blij mee, want hoe groter en sterker het netwerk, hoe groter onze slagkracht.”

“Op de lange termijn is het nodig om een sluitende businesscase op te bouwen voor emissievrije binnenscheepvaart, maar om ook op korte termijn het financiële gat te kunnen dichten zijn subsidies vanuit Europa nodig. Europa zorgt wel al voor het ondersteunen van studies, innovaties en eerste realisatieprojecten, maar ondersteuning voor de opschaling laat nog even op zich wachten. Maar nu ook Amsterdam en België geconnecteerd zijn en er groeiende interesse is vanuit andere Europese landen, denken we het op relatief korte termijn wel voor elkaar te krijgen.”

Iedereen aan boord

“We hebben alle partijen rond de tafel gekregen die we nodig hebben om met het RH2INE netwerk tot successen te komen: de havens, de overheden, de energiebedrijven, de binnenvaartondernemers en de verladers. Meerdere havens hebben al aangegeven een substantiële rol te willen spelen in waterstofproductie, -invoer en -doorvoer. Daarnaast is een goede samenwerking met energieleveranciers cruciaal, zodat we voldoende vulpunten voor waterstofschepen beschikbaar hebben.”

“De Nederlandse overheid en Europa spelen natuurlijk ook een belangrijke rol in dit verhaal: niet alleen voor de subsidiëring, maar ook voor de regelgeving en het helpen opzetten van een nieuwe waterstofeconomie, waar transporttoepassingen een belangrijk deel van uitmaken. En tot slot hebben we ook de verladers aan boord, al werken we nog aan een definitief akkoord rond het kostenplaatje, want emissieloos vervoer brengt nu eenmaal extra kosten met zich mee.” 

“Op 25 mei 2023 vond in Rotterdam de doop plaats van de Hydrogen Barge 1, het eerste schip op waterstof. Het schip – waarvoor Air Liquide waterstof levert in speciale waterstofcontainers – wordt geëxploiteerd door Future Proof Shipping (FPS). En er komen binnenkort nog meer schepen aan.”

Waterstof versus elektriciteit

“Elektrisch varen is vooralsnog interessanter als het om kleine afstanden, beperkte tonnages en rustiger vaarwater – zonder tegenstroom – gaat. Maar daar staat tegenover dat onze stroomnetten nu al op meerdere plaatsen tegen hun limieten aanlopen.”

“Waterstof vraagt om nieuwe regelgeving en om aangepaste infrastructuur, maar het is één van de beste en meest duurzame oplossingen voor langere en zwaardere transporten per schip. Een schip dat wordt uitgerust met verwisselbare 40-voet waterstoftanks kan, afhankelijk van gewicht en vaarsnelheid, de hele afstand van Rotterdam naar Duisburg in één keer afleggen met twee van deze tanks, zonder dat er onderweg waterstoftanks geswitcht moeten worden. Als je dezelfde 40-voet containers vult met elektrische accu’s, moet je deze al na 2 à 2,5u varen vervangen.”

Klaar voor de aftrap

“De samenwerking tussen de verschillende stakeholders binnen het RH2INE netwerk verloopt uitstekend. Dankzij dat netwerk hebben de verschillende partijen elkaar leren kennen, door de hele waardeketen en over de landsgrenzen heen. Samen bouwen we aan consortia en aan de realisatie van nieuwe projecten, om zo de waterstofeconomie op poten te zetten en te kunnen opschalen.”

“En vanzelfsprekend zijn we opgetogen met een partner als Air Liquide. Ze spelen in meerdere opzichten een belangrijke rol in de energietransitie, hebben jarenlange ervaring op het gebied van waterstof en zijn een constructieve partij, die zowel op korte als op langere termijn de nodige technieken en oplossingen rond waterstof kan ontwikkelen en uitrollen.” 

“We hebben al aangetoond dat het RH2INE framework ijzersterk is en dat we alle relevante partijen op een constructieve manier rond de tafel kunnen krijgen. Binnenkort willen we graag laten zien dat we onze plannen ook succesvol kunnen uitwerken. We zitten hier in Rotterdam midden in de waterstoftransitie. Het is hier echt één van de plaatsen waar het allemaal aan het gebeuren is. En daar moet RH2INE straks een belangrijke rol in gaan spelen”